ADHD – z tego się nie wyrasta
“Kto wymyślił trzygodzinne spotkania. Ledwo usiedzę 10 minut i już mam ochotę się przejść, chociażby do toalety. Ale najpierw trzeba na to spotkanie dojechać. Gdzie są te cholerne klucze? Znowu woda wystygła zanim zalałem zasypaną kawę. Nie zdążę. Została mi godzina trzydzieści. Niby mam 15 minut, ale nigdy nic nie wiadomo. Powinienem być już na miejscu. Gdzie te klucze. Dobrze, że nikt nie widzi jaki bałagan mam w głowie, w domu i na pulpicie. Prawie się potknąłem o buty. Dobra, cały czas mam je w ręku. Czego ja właściwie szukałem? Dobra, klucze. Woda dochodzi, kawę trzeba zalać. Mniejsza, nie zdążę już jej wypić.”
To mógłby być typowy poranek osoby dorosłej z ADHD. Choć z niegrzecznego dziecka pozostała już tylko impulsywność i wiele osób dorosłych z ADHD potrafi się zachować zgodnie z normami społecznymi nadal widoczne są pewne różnice. Podrapane skórki, pogryzione sznurki w bluzach, problemy z wyczuciem czasu czy przestrzeni. Wędrówki w trakcie rozmów przez telefon i trudność w usiedzeniu na długich pracowych spotkaniach to przykłady objawów, z jakimi muszą się mierzyć ADHDowi dorośli. Trudno im coś zaplanować, a nawet jak już zaplanują, to potem nie realizują tych planów, co sprowadza się też do walki z własnymi słabościami i skłonnością do uzależnień (w tym behawioralnych).
Jak myśli osoba z ADHD?
Mózg osoby z ADHD łaknie dopaminy- więc uzależnia się wyjątkowo łatwo. Ile to razy osoba taka popełnia błędy z powodu niedosłuchania lub niedoczytania polecenia i zrobienia czegoś „na szybko” i zapomnieniu czegoś poprawić czy dokończyć. Do tego dochodzi niecierpliwość, na przykład w czekaniu na własną kolej, albo w czekaniu aż coś się skończy. Może to się objawiać rozpoczęciem odpowiadania na pytanie, zanim zostanie zakończone, bo przecież zna się ciąg dalszy, miejmy to już za sobą. To wszystko może sprawić, że takie osoby zostaną uznane za niegrzeczne, nawet jeśli nie mają takiej intencji. To wszystko może powodować frustrację, a nawet poczucie winy.
Jak rozpoznać ADHD?
Jeśli w powyższym obrazie rozpoznajesz czytelniku siebie, warto rozważyć diagnostykę w kierunku ADHD. Jak taki proces diagnostyczny wygląda? Przede wszystkim pierwszym etapem jest rozmowa z psychologiem-diagnostą. W trakcie tej rozmowy osoba diagnozowana ma możliwość porozmawiania o swoich problemach oraz zasobach. Następnie zespół diagnostyczny przechodzi do wykorzystania metod diagnostycznych. Popularna jest DIVA, w wersji 2 lub 5, test MOXO, Conners, BRIEF-A, TOVA, CAARS, ASRS.
Zobacz także: Diagnoza Autyzmu
Nie jest powiedziane, że za każdym razem muszą być wykorzystane wszystkie te metody. O ich doborze każdorazowo decyduje diagnosta. Kolejnym etapem może być rozmowa psychologa z członkami rodziny lub innymi osobami ze środowiska badanego, które pamiętają osobę z jej dzieciństwa – co pozwoli ocenić, jak osoba sobie radziła za swoich młodych lat. Jest to o tyle pomocne, że aby zdiagnozować zaburzenia neurorozwojowe należy mieć informacje, że problemy związane z nimi zaczęły się we wczesnym dzieciństwie lub trwają od urodzenia.
Kiedy specjaliści wydadzą swoją opinię następuje czas na badanie lekarskie przez lekarza psychiatrę, który na podstawie tej opinii i własnego wywiadu dokonuje diagnozy – czy dane zaburzenie, lub grupa zaburzeń występuje lub nie u danego pacjenta.
Diagnoza ADHD
Otrzymałeś diagnozę? To nie wyrok! Dzięki niej możesz uzyskać pomoc bardziej dostosowaną do Ciebie. Warto skontaktować się z psychologiem, który na konsultacji przeprowadzi Tobie psychoedukację. Jeśli czujesz potrzebę, możesz skorzystać z psychoterapii. Wielu osobom pomaga terapia poznawczo-behawioralna, terapia systemowa oraz terapia skoncentrowana na rozwiązaniach. W przypadkach dużych problemów z koncentracją uwagi możesz rozważyć farmakoterapię. Co prawda nie wyleczy ona ADHD, ale pozwoli ci lepiej funkcjonować w najtrudniejszych momentach.
Zaburzeń neurorozwojowych nie da się wyleczyć, to nie choroby, ale można, a nawet trzeba powalczyć o to, by poprawić swoje funkcjonowanie w życiu codziennym.
Angelika Maria Piątkowska, prezes fundacji Polski Instytut Cyberpsychologii, Cyberpsychopatologii i Cyberpsychotraumatologii.
